Οι «ψεύτες» και οι «επικίνδυνοι»

του Γιάννη Κολοβού *


Επιτυχημένη μεταναστευτική πολιτική;

Απελπιστική μονομέρεια χαρακτηρίζει το άρθρο των κυριών Λυμπεράκη και Τριανταφυλλίδου για την μετανάστευση προς την Ελλάδα («Βήμα Ιδεών», Αύγουστος 2009). Αναφερόμενες στον ετήσιο αριθμό συλληφθέντων για παράνομη είσοδο και παραμονή στη χώρα (146.337 κατά το 2008) μάς παραθέτουν κάποια επιχειρήματα και υποθέσεις που, κατά την άποψή τους, δείχνουν ότι ο πραγματικός αριθμός των παρανόμως εισερχομένων στη χώρα μας είναι μικρότερος. Αποφεύγουν όμως να αναφέρουν άλλες εκτιμήσεις και υποθέσεις που θα αύξαναν (ενδεχομένως κατά πολύ) τον αριθμό αυτόν, όπως για παράδειγμα το ότι υπάρχει ένας άγνωστος αριθμός παρανόμων μεταναστών που εισέρχεται στη χώρα χωρίς να συλληφθεί ούτε στα σύνορα ούτε στην ενδοχώρα και επομένως δεν καταμετρείται.

Ενδεικτικό του γεγονότος ότι ο υπολογισμός του αριθμού των παρανόμων μεταναστών είναι δύσκολος και βασίζεται σε σημαντικό βαθμό σε υποθέσεις είναι το ότι το Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής κάνει λόγο για 250.000 παράνομους μετανάστες στη χώρα μας, ενώ ο αρμόδιος αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών κ. Χρήστος Μαρκογιαννάκης θεωρεί ότι αυτοί μπορεί να φθάνουν και τις 700.000. Επίσης, οι κυρίες Λυμπεράκη και Τριανταφυλλίδου στέκονται μόνο στον αριθμό των συλληφθέντων κατά το 2008 και δεν βλέπουν τη σωρευτική διόγκωση του προβλήματος, καθώς στους συλληφθέντες του 2008 θα πρέπει να προστεθούν και οι 112.364 συλληφθέντες του 2007, οι 95.239 συλληφθέντες του 2006, οι συλληφθέντες της φετινής χρονιάς και ούτω καθεξής.

Κατόπιν, οι κυρίες Λυμπεράκη και Τριανταφυλλίδου εξαπολύουν έναν καταιγισμό εν πολλοίς εικαζόμενων θετικών οικονομικών συνεπειών για τη χώρα μας λόγω της μετανάστευσης. Όμως και αυτή η αναφορά είναι μονόπλευρη, γενικόλογη και χωρίς να στοιχειοθετείται - γίνεται μόνο μία αναφορά σε (μη-κατονομαζόμενες) «εκτιμήσεις του ΔΝΤ». Και πάλι οι κυρίες Λυμπεράκη και Τριανταφυλλίδου αποφεύγουν να αναφερθούν στις οικονομικές επιπτώσεις του φαινομένου, όπως η μείωση των μισθών σε κλάδους όπου εισήλθαν μετανάστες, η αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος των ασθενέστερων εισοδηματικά στρωμάτων και η μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Αποφεύγουν επίσης να αναφερθούν και στο τεράστιο κόστος που έχει επωμιστεί η χώρα μας εξαιτίας της μετανάστευσης (ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, νοσηλεία, κόστος εκπαίδευσης των παιδιών των μεταναστών, κόστος αστυνόμευσης, κόστος φύλαξης, διοικητικά κόστη κ.τ.λ.).

Πάντως, με το σκεπτικό των κυριών Λυμπεράκη και Τριανταφυλλίδου η Ελλάδα, έχοντας μια πανθομολογουμένως ανύπαρκτη μεταναστευτική πολιτική, πέτυχε μεγιστοποίηση του οφέλους την οποία δεν είχαν άλλες χώρες με πιο συγκροτημένη μεταναστευτική πολιτική και πιο αποτελεσματικό κρατικό μηχανισμό (όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία). Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ George J. Βorjas, ειδικός σε θέματα Οικονομικής της Μετανάστευσης, αναφερόμενος στις ΗΠΑ επισημαίνει ότι «το αποτέλεσμα του ισολογισμού [της μετανάστευσης] δεν είναι ούτε συντριπτικά θετικό ούτε συντριπτικά αρνητικό- και ένας εχέφρων άνθρωπος θα συμπέραινε πιθανότατα ότι βρίσκεται πολύ κοντά στο μηδέν» (Βorjas George, «Ηeaven΄s Door: Ιmmigration policy and the Αmerican economy», Ρrinceton University Ρress, Ρrinceton, Νew Jersey, 1999, σελ. 126). Στη Βρετανία πρόσφατη σχετική έκθεση της Διακομματικής Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής των Λόρδων υπογραμμίζει: «Το γενικό μας συμπέρασμα είναι ότι τα οικονομικά οφέλη της θετικής καθαρής μετανάστευσης είναι μικρά ή ασήμαντα» (Ηouse of Lords Select Committee on Εconomic Αffairs, 1st Report of Session 2007-08 «Τhe Εconomic Ιmpact of Ιmmigration, Volume Ι: Report», 1 Αpril 2008, London: Τhe Stationery Οffice, σελ. 52). Όταν λοιπόν σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία γίνεται λόγος για πενιχρά ή αμελητέα οικονομικά οφέλη από τη μετανάστευση, θα πρέπει να μας προβληματίσει η αντίστοιχη ανερμάτιστη θριαμβολογία των συγγραφέων του άρθρου.

Εκεί όμως που οι κυρίες Λυμπεράκη και Τριανταφυλλίδου πραγματικά ξεπερνούν τον ίδιο τους τον εαυτό είναι στο σημείο όπου τονίζουν ότι «όποιος ισχυρίζεται ότι γνωρίζει [πόσους μετανάστες αντέχουν η οικονομία και η κοινωνία μας] λέει ψέματα και είναι επικίνδυνος»! Με το σκεπτικό τους αυτό βγάζουν ως «ψεύτες» και «επικίνδυνους» ολόκληρο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο τον περασμένο Οκτώβριο επικύρωσε το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, όπου ξεκάθαρα αναφέρεται ότι η μεταναστευτική πολιτική θα πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν της «τη χωρητικότητα υποδοχής της Ευρώπης από πλευράς της αγοράς εργασίας της, της κατοικίας και των υπηρεσιών υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικών υπηρεσιών» (σελ. 3). Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει ότι η νόμιμη μετανάστευση θα πρέπει «να λαμβάνει υπ’ όψιν της τις προτεραιότητες, τις ανάγκες και τις χωρητικότητες υποδοχής που καθορίζονται από κάθε κράτος-μέλος» (σελ. 4). Άρα, κατά τις κυρίες Λυμπεράκη και Τριανταφυλλίδου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προτείνει να «μετρηθεί» κάτι που κατ’ εκείνες δεν μετριέται!

Όμως υπάρχουν χώρες που εδώ και πολλά χρόνια προβαίνουν σε εκτιμήσεις των αναγκών της οικονομίας τους σε εργατικό δυναμικό (πόσοι, σε ποιους κλάδους, για πόσο χρονικό διάστημα). Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Βρετανία, όπου αυτόν τον ρόλο έχει η Μigration Αdvisory Committee υπό τον καθηγητή της London School of Εconomics David Μetcalf. Προφανώς, με το σκεπτικό των κυριών Λυμπεράκη και Τριανταφυλλίδου, είναι και εκείνος ένας ψεύτης και επικίνδυνος, όπως και όλη η Επιτροπή την οποία διευθύνει!

Αναφορικά με τη «χωρητικότητα» της κοινωνίας, αυτή καταδεικνύεται από την πορεία των δεικτών ενσωμάτωσης (οικονομικής, κοινωνικής, πολιτισμικής, εκπαιδευτικής, πολιτικής κ.τ.λ.) των νομίμων μεταναστών, καθώς και από την εξέλιξη των στάσεων του φιλοξενούντος πληθυσμού απέναντί τους. Επειδή η επίτευξη της κοινωνικής ενσωμάτωσης είναι αρκετά δύσκολη και γίνεται σε βάθος χρόνου, απαιτείται η εγκατάσταση μεταναστών να είναι ελεγχόμενη και σε σχετικά μικρούς αριθμούς.

Πάντως η ελληνική κοινή γνώμη δεν συμμερίζεται την ελαφρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν το θέμα οι συγγραφείς του άρθρου. Πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι το 93% των Ελλήνων θεωρεί ότι η χώρα έχει φθάσει στα όριά της αναφορικά με την εισροή μεταναστών, ενώ το 72% επιθυμεί μια αυστηρότερη μεταναστευτική πολιτική («Καθημερινή», 5.7.2009).

* Ο Γιάννης Κολοβός είναι επικοινωνιολόγος. Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Το τέλος μίας ουτοπίας: η κατάρρευση των πολυπολιτισμικών κοινωνιών στην Δυτική Ευρώπη» κυκλοφόρησε το 2008 από τις εκδόσεις Πελασγός.