Ο Νίκος Αργυρόπουλος το 1974 υπηρετούσε την στρατιωτική θητεία του στην Κύπρο ως έφεδρος στα τεθωρακισμένα. Τα παρακάτω αποτελούν προσωπική του μαρτυρία για τα γεγονότα της 15ης Ιουλίου. Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μέρος μια συνέντευξης που υπάρχει στο νέο τεύχος του Patria και θα κυκλοφορήσει και σε βιβλίο από τις εκδόσεις μας, μαζί με άλλες συνεντεύξεις των πρωταγωνιστών των γεγονότων εκείνης της εποχής αλλά και ντοκουμέντα για την μάχη της ΕΛΔΥΚ. Μιλήστε μας για το πραξικόπημα κατά του Μακάριου. Εσείς πότε ενημερωθήκατε για το τι πρόκειται να συμβεί; Καταρχήν τις παραμονές του πραξικοπήματος υπήρχε μια ανησυχία και μια έντονη κινητικότητα. Στα γραφεία ακούστηκε ότι αναμενόταν το ανήκουστο! Πραξικόπημα από την πολιτεία προς τον στρατό. Δηλαδή ο Μακάριος θα επιχειρούσε να καταλάβει τους στρατώνες της Εθνικής Φρουράς χρησιμοποιώντας το προσωπικό του στράτευμα, το Εφεδρικό. Προηγήθηκε ένα πολύ σοβαρό γεγονός. Ο Μακάριος εξέδωσε διαταγή μείωσης της στρατιωτικής θητείας στο μισό, δηλαδή 12 μήνες. Δηλαδή κάποιος που είχε ήδη συμπληρώσει 12 μήνες αυτομάτως απολυόταν;
Ναι, εγώ τρελάθηκα να βγάζω απολυτήρια. Νομίζω η απόφαση αυτή εξεδόθη στις 14 Μαΐου και ήταν στα πλαίσια αποδυνάμωσης της Εθνικής Φρουράς ώστε ο Μακάριος να μην την έχει εμπόδιο στους πιθανούς σκοπούς του. Ακόμη και ένα μικρό παιδί γνωρίζει ότι για να προβείς σε μείωση της θητείας πρέπει να έχεις προηγουμένως εκπονήσει προγράμματα εκπαίδευσης των, δωδεκάμηνης θητείας, στρατιωτών έτσι ώστε στο εξάμηνο να τους έχεις ετοιμοπόλεμους. Εκεί απολύθηκαν έμπειροι στρατιώτες και τα οργανογράμματα των μονάδων πήγαν περίπατο. Ξηλώθηκε ένα ολόκληρο σύστημα. Αποσύνθεση και πανικός! Οι αξιωματικοί δεν ήξεραν ποιόν και πάνω σε τι να τον εκπαιδεύσουν. Και ποιος μπορεί να εκπονήσει ταχύρυθμα προγράμματα εκπαίδευσης, να τα μεταδώσει σε εμάς τους υπαξιωματικούς και εμείς με τη σειρά μας στους στρατιώτες, όταν μάλιστα ήμασταν επιφορτισμένοι με πολλαπλά καθήκοντα; Υπήρχε μεγάλη ένταση. Στις αρχές Μαΐου έγραψα ένα γράμμα προς τον πατέρα μου. Το γράμμα αυτά ξεκινούσε με την εξής φράση «παραμονές πολέμου». Τις επόμενες εβδομάδες πληροφορηθήκαμε από έγκυρες πηγές ότι αναμενόταν επίθεση του Εφεδρικού στην μονάδα μου, την 21 ΕΑΝ. Από τις 10 Ιουλίου εγκαθιστούσαμε ενέδρες πέριξ του στρατοπέδου. Οι Κύπριοι στρατιώτες τι έλεγαν; Πίστευαν ότι αναμένεται επίθεση; Οι Κύπριοι στρατιώτες μιλούσαν κυρίως μεταξύ τους, όπως και εμείς οι Ελλαδίτες μιλούσαμε μεταξύ μας. Οι λίγοι που συζητούσαν μαζί μας συμμερίζονταν τις ανησυχίες μας. Πότε σας ενημέρωσαν οι αξιωματικοί για το πραξικόπημα; Το πρωί της 15ης Ιουλίου, ημέρα Δευτέρα για πρώτη φορά βγήκαμε από το καθιερωμένο πρόγραμμα. Έγινε μια πολύ σύντομη αναφορά επιλαρχίας και εν συνεχεία συγκεντρωθήκαμε όλοι στο ΚΨΜ. Εκεί δόθηκε διαταγή να κλείσουν τα παράθυρα. Αναστατωθήκαμε. Τότε ήρθε ο υποδιοικητής ο Αλεξιάδης και μας είπε ότι τα παράθυρα έκλεισαν επειδή θα γινόταν κάποια προβολή. Εν τω μεταξύ έξω υπήρχε μεγάλη κινητικότητα. Ο υποδιοικητής άρχισε να κάνει λόγο για τα καθήκοντα του θαλαμοφύλακα! Απλώς μας απασχολούσε μέχρι να ετοιμαστούν τα άρματα και να επανδρωθούν με έμπιστους στρατιώτες. Βγήκαμε έξω και μας υπέδειξαν σε ποιο άρμα θα πήγαινε ο καθένας. Εμένα μου ανέθεσαν τη διοίκηση ενός BTR. Μου είπαν «πάρε μερικούς στρατιώτες της ίλης εφόδου, ανέβα στο άρμα και πάμε». «Που πάμε ρε παιδιά στις 8 το πρωί;». «Σε άσκηση» μου απάντησαν. Περιγράψτε μου τα γεγονότα από τη στιγμή που αναχωρήσατε από το στρατόπεδο. Πήραμε τον αυτοκινητόδρομο που οδηγεί στο Προεδρικό Μέγαρο. Μόλις φτάσαμε εκεί γινόταν χαμός! Ακόμη δεν ήξερα τι πρόκειται να κάνουμε. Δέχθηκα πυρά από την ταράτσα του Μεγάρου και απάντησα με το πολυβόλο του οχήματος. Μάλιστα δεν ήξερα ότι το κτίριο είναι το Προεδρικό και ρώτησα έναν δεκαεπτάχρονο Κύπριο καταδρομέα εθελοντή που ήταν μαζί μου στο άρμα. Εκείνος αντί απάντησης φώναξε με ενθουσιασμό «θα τον φάμε τον π... τον Μούσκο (το κατά κόσμον επώνυμο του Μακάριου)». Αμέσως μετά δέχθηκα πυρά ελαφρών όπλων και από ένα κτίριο που βρισκόταν απέναντι από το Προεδρικό. Φύλαξε ο Θεός και δεν πάθαμε τίποτα. Συνέχισα να απαντώ στα πυρά, μάλιστα κάποια στιγμή το πολυβόλο έπαθε εμπλοκή. Έφθασαν και τα άρματα Τ34 και προωθηθήκαμε. Στη συνέχεια όρμησαν μέσα οι καταδρομείς και έγινε ότι έγινε. Όταν τελείωσαν όλα μπήκα και εγώ στον περίβολο του Μεγάρου. Υπήρχαν διάσπαρτοι νεκροί του Εφεδρικού. Εκεί είδα για πρώτη φορά νεκρούς στρατιώτες. Μάλιστα την εικόνα ενός σκοτωμένου από τους επιτιθέμενους δεν θα την ξεχάσω ποτέ. Είχε μείνει σε μια πολύ περίεργη στάση. Πρέπει την στιγμή του θανάτου του να ήταν καθιστός. Τα μάτια του ήταν ανοικτά και το βλέμμα του εντυπώθηκε στο μυαλό μου. Μπροστά στην είσοδο του κτιρίου είχε χτυπηθεί ένα BTR, άνοιξα την θύρα εξόδου και είδα ένα μαυρισμένο «εξάρτημα» όπλου, μόλις το έπιασα συνειδητοποίησα ότι ήταν ένα χέρι! Αυτό έκανα καιρό να το βγάλω από μέσα μου. Μην ξεχνάς ότι ήμουν 20 χρονών. Μέχρι τότε τον πόλεμο τον είχα δει μόνο στον κινηματογράφο. Πότε πληροφορηθήκατε ότι ο Μακάριος είχε ξεφύγει από τον κλοιό;
Εγώ το έμαθα πολύ νωρίς. Μου το είπαν οι Κύπριοι καταδρομείς που αποτελούσαν τμήμα της φρουράς του Μακάριου. Αυτοί έμεναν σε ένα μικρό οίκημα στην πίσω πλευρά του Μεγάρου. Κάθε πρωί που ο πρόεδρος μετέβαινε στο κτίριο παρουσίαζαν όπλα. Μάλιστα μου περιέγραψαν το πώς έφυγε. Τον κρατούσαν δύο από τους προσωπικούς του φρουρούς σχηματίζοντας με τα χέρια τους «σκαμνάκι» και τον ακολουθούσαν κάποιοι άλλοι. Το καταπληκτικό είναι πως ο Μακάριος αποχώρησε στις 8 π.μ. ενώ η επίθεση μας εκδηλώθηκε δεκαπέντε λεπτά αργότερα. Προφανώς βαρέθηκε να μας περιμένει. Ρώτησα τους καταδρομείς γιατί δεν τον εμπόδισαν. Εκείνοι απάντησαν ότι ήδη από το προηγούμενο βράδυ τους πήραν τα όπλα από το Προεδρικό Μέγαρο. Γι' αυτό εκείνη την ημέρα διατάχθηκαν να σταθούν απλώς σε στάση προσοχής κατά την έλευση του προέδρου. Τα ερωτήματα είναι πολλά αλλά δεν έχω απαντήσεις. Ποιος πήρε τα όπλα από τους καταδρομείς την προηγούμενη μέρα; Τι ήξερε; Τι φοβήθηκε; Γιατί ο Μακάριος αναχώρησε από το κτίριο πριν την εκδήλωση της επίθεσης; Αν γνώριζε για το πραξικόπημα γιατί μετέβη στο κτίριο; Τι απέγιναν οι εργαζόμενοι στο Προεδρικό Μέγαρο;
Τους συγκεντρώσαμε σε ένα μέρος στον περίβολο του κτιρίου. Έκανε τρομερή ζέστη. Είδα ότι είχαν ασπρίσει τα χείλη τους. Εντελώς ανθρώπινα εκείνη την στιγμή και ξεχνώντας ότι φορώ στολή τους ρώτησα «χρειάζεστε κάτι; Μήπως θέλετε να σας φέρουμε λίγο νερό;». Εκείνοι με κοίταζαν καχύποπτα. Ήταν πολύ λογικό. Βγήκα έξω και πήγα σε ένα περίπτερο που βρισκόταν στην απέναντι πλευρά του δρόμου. Ήταν κλειστό. Πυροβόλησα την κλειδαριά και το άνοιξα. Βρήκα δύο πλαστικά μπιτόνια και τα γέμισα νερό από μια κοντινή βρύση. Καθώς διέσχιζα τον δρόμο, δέχθηκα καταιγιστικά πυρά από ελεύθερους σκοπευτές. Πρέπει να αφυπνίστηκαν από τον πυροβολισμό μου. Έτρεξα του σκοτωμού. Ευτυχώς γλίτωσα, ούτε τα μπιτόνια τρύπησαν. Πρόσφερα το νερό στους υπαλλήλους αλλά δεν έπιναν, δεν με εμπιστεύονταν. Αναγκάστηκα να πιω πρώτος και από τα δύο μπιτόνια. «Τώρα αν θέλετε πιείτε» τους είπα « δεν μου έδωσε κανένας διαταγή να σας φέρω νερό». Άρχισαν να πίνουν. Πρόσφερα και σε έναν κύριο με γκρίζο κουστούμι. Αρνήθηκε γιατί περίμενε πρώτα να πιουν όλοι οι άλλοι Ξαφνικά εμφανίζεται ένας Κύπριος αξιωματικός, θηρίο μαύρο. «Π...καλαμαρά» μου φώναξε «γιατί τους δίνεις νερό;». Μου έριξε μια κλωτσιά στο καλάμι και έχασα το φως μου. Τότε ο κύριος με το γκρίζο κουστούμι με πλησίασε. Συστηθήκαμε. Ήταν ο υφυπουργός Πάτροκλος Σταύρου, με τον οποίο έκτοτε έχουμε μια πολύ καλή σχέση. Στεναχωριόταν όπως μου είπε για τις μελέτες του που είχαν καταστραφεί στο κτίριο και ανησυχούσε για το μέλλον της Κύπρου. «Τώρα καταστραφήκαμε» έλεγε συνεχώς «Ανοησίες οι μεν, ανοησίες οι δε, τώρα καταστραφήκαμε. Η μια ανοησία πάνω στην άλλη».
Στη συνέχεια οι άνθρωποι, μου εμπιστεύθηκαν τα ονόματα και τα τηλέφωνά τους για να ειδοποιήσω τους οικείους τους οι οποίοι θα ανησυχούσαν. Το απόγευμα με διέταξαν να πάρω τους υπαλλήλους και να τους αφήσω στην κεντρική πλατεία της Λευκωσίας. Που να τους άφηνα όμως με την απαγόρευση της κυκλοφορίας; Τους μοίρασα στα σπίτια τους. Δεν είχαν λόγια να με ευχαριστήσουν. Όταν συναντήθηκα ξανά με κάποιους απ' αυτούς, μετά από πολλά χρόνια, εκτυλίχθηκαν πολύ συγκινητικές στιγμές. Τι επακολούθησε μετά το πραξικόπημα; Εγώ έμεινα στο Προεδρικό μέχρι την Παρασκευή. Εκείνη την ημέρα επέστρεψα στη μονάδα. Υποδεχθήκαμε την νέα σειρά που ήρθε. Στη συνέχεια κάναμε τεχνητή οπισθοδρόμηση πυροβόλου. Αυτό το κάνεις όταν ετοιμάζεσαι να χρησιμοποιήσεις τα πυροβόλα. Δεν σας ενημέρωσαν ότι επίκειται τουρκική επίθεση; Εγώ τουλάχιστον δεν άκουσα τίποτα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου