| του Γιώργου Πισσαλίδη | |
 |
) Το νέο μουσείο της Ακροπόλεως. |
) Σκηνή από τα εγκαίνια του νέου μουσείου της Ακροπόλεως. |
) Οι Καρυάτιδες υπήρξαν οι χοηφόροι του τάφου του Κέκροπα. |
) Αρχαιολογικά ευρήματα της αρχαϊκής περιόδου. |
) Οι μετώπες του Παρθενώνα και η αντανάκλαση της Ακροπόλεως στο τζάμι του μουσείου. |
) Ο διάσημος κρατήρας του Ευφρονίου εκτίθεται στο νέο μουσείο της Ακροπόλεως. |
) «Επιστρέψτε τα μάρμαρα τώρα!» |
) Μία από τις ζωοφόρες του Παρθενώνα. |
Συνδέσεις |
Το πιο αναμενόμενο πολιτιστικό γεγονός της χρονιάς υπήρξαν αναμφισβήτητα τα εγκαίνια του νέου Μουσείου της Ακροπόλεως στις αρχές του καλοκαιριού. Όμως θέλαμε να περάσει κάποιος χρόνος για να εκφράσουμε την άποψη μας. Και αυτό για να έχουμε μία πιο ήρεμη αντιμετώπιση του θέματος.
Ξεκινώντας πρέπει να πούμε ότι πολλά έχουν γραφτεί στον πατριωτικό χώρο για το νέο κτίριο. Πολλοί είναι εκείνοι που θα το ήθελαν σε νεοκλασικό στυλ για να ταιριάζει στον χώρο γύρω από την Ακρόπολη. Μπορεί και να έχουν δίκιο. Όμως το ουσιαστικό είναι ότι με το κτίσιμο του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως ολοκληρώθηκε το όνειρο δεκαετιών για ένα μεγάλο χώρο που να στεγάσει όλα τα αρχαία ευρήματα της περιοχής της Ακρόπολης που έμεναν χρόνια στις αποθήκες του Μουσείου μακριά από τα μάτια του κόσμου.
Ενώ όμως δεν συμφωνούμε με την σύγχρονη αρχιτεκτονική μέταλλου και γυαλιού που έχει χρησιμοποιηθεί, θα πρέπει να πούμε ότι για πρώτη φορά ο φυσικός φωτισμός, που περνάει διάχυτος μέσα στο μουσείο, αναδεικνύει τα αγάλματα σε όλο τους το μεγαλείο. Ενώ όπου υπήρχαν χαμένα, κλεμμένα και κατεστραμμένα πρωτότυπα, έχουν αντικατασταθεί στο μέτρο του δυνατού, από αντίγραφα. Έτσι έχουμε για πρώτη φορά μια πλήρη εικόνα πως αντιλαμβανόταν οι πρόγονοι μας την Θρησκεία και μια δημόσια ζωή έμπλεη αυτής με επίκεντρο τον χώρο γύρω από την Ακρόπολη. Γιατί αυτό ήταν ο χώρος γύρω από την Ακρόπολη: το θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο της αρχαίας πόλης των Αθηνών. Ενώ ο Παρθενώνας κτίσθηκε για να θυμίζει το έπος των Περσικών Πολέμων.
Η πρώτη αίθουσα του Μουσείου είναι αφιερωμένη στα ευρήματα των κλιτύων (πλαγιών) της Ακροπόλεως. Έχει μάλιστα και ανηφορική κλίση για να παραπέμπει στην ανάβαση στην Ακρόπολη, ενώ μέσα από το γυάλινο πάτωμα ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να δει την αρχαιολογική ανασκαφή.
Στα σπήλαια και τα ιερά που υπήρχαν στις πλαγιές της Ακροπόλεως, ένα χώρο που χρονολογείται από το 3.000 π.Χ., οι αρχαίοι πρόγονοι μας λάτρευαν τους Θεούς, τους Ήρωες και τις Νύμφες. Ενώ στην νότια πλαγιά υπήρχαν τα σπουδαία ιερά του Διονυσίου Ελευθερέως (που απελευθερώνει από τον αέναο κύκλο των μετεμψυχώσεων), όπου γιορταζόταν τα Μεγάλα Διονύσια, καθώς και το ιερό του Ασκληπιού. Από εδώ προέρχονται οι αναθηματικοί οφθαλμοί, τάματα των πιστών στον Ασκληπιό για την θεραπεία τους. Ενώ από την λατρεία του Διονύσου προέρχεται το αρχαίο θέατρο με σημαντικότερους δραματουργούς τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή, τον Ευριπίδη και τον Αριστοφάνη.
Το πρώτο πράγμα που βλέπουμε μπαίνοντας στην αίθουσα και το Μουσείο είναι τα αφιερώματα για την θυσία για τα εγκαίνια του σπιτιού. Πράγμα που δείχνει την σχέση της θρησκείας και της καθημερινής ζωής. Πράγμα που γίνεται πιο εμφανές από τα ιερά και τα εκθέματα από την οικία του Νεοπλατωνιστή φιλοσόφου Πρόκλου. Ο επισκέπτης μπορεί να δει τα αφιερώματα στους Θεούς ή στην Νύμφη, προστάτιδα του γάμου και των γαμήλιων τελετών, όπου αφιέρωναν τα αγγεία του γαμήλιου λουτρού, τις λουτροφόρους και τα αρωματοδοχεία, η τρύπα όπου έριχναν ένα αργυρό νόμισμα, αφιερωμένο Ήρα η την Εστία για να είναι ο γάμος καρπερός και τυχερός. Όλα αυτά δείχνουν την ευσέβεια των προγόνων μας και όχι την «εκμετάλλευση του ιερατείου», όπως λένε οι προοδευτικοί.
Το πρώτο πράγμα που βλέπει κανείς στον πρώτο όροφο είναι κανείς το αέτωμα του αρχικού Παρθενώνα ή Εκατομπέδου, ναού αφιερωμένου στην Αθήνα που κτίσθηκε το 556 π.Χ. με διαταγή του Πεισίστρατου. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην πολεμική φύση της Θεάς Αθηνάς, θυμίζοντας ότι για τους αρχαίους προγόνους μας το ηρωικό ήθος και η Θρησκεία πήγαιναν χέρι-χέρι. Εδώ πρέπει να πούμε ότι ο Ήρωας ήταν η πρώτη διαβάθμιση της ανόδου της Ψυχής ανάμεσα στην ανθρώπινη και την Θεϊκή Φύση και τις οποίες διαβαθμίσεις ο άνθρωπος μπορούσε και όφειλε να ανέβει. Στο έργο της θέωσης (της ανύψωσης της Ψυχής) τον ρόλο του βοηθού και συνεργού έπαιζαν οι Θεοί, που τα αγάλματα και οι απεικονίσεις τους στολίζουν κάθε γωνιά του Μουσείου. Η βασική θρησκευτική επιταγή της Αρχαίας Θρησκείας ήταν η με κάθε τρόπο προστασία του «όμαιμου, ομόγλωσσου, ομόδοξου και ομότροπου». Όπως αναφέρεται και στον 34ον Ορφικό Ύμνο, όπου ο ποιητής εξυμνεί τον Απόλλωνα ως εξής: «Πάντα πόλον κιρνάς κρίνεις βιοθρέμονα φύλα, αρμονίη κεράσας παγκόσμιον ανδράσι μοίρα». Δηλαδή: «Τον κάθε άξονα συνδυάζοντας, διαχωρίζεις τα βιοσυντήρητα φύλα (φυλές) ρυθμίζοντας εν αρμονία την μοίρα την παγκόσμια των ανθρώπων». Με άλλα λόγια η Θρησκεία των αρχαίων προγόνων μας είχε εθνική και φυλετική βάση.
Στο αέτωμα του Εκατομπέδου έχουμε από την μία τον Ηρακλή, ημίθεο να παλεύει με τον Τρίτωνα συμβολίζοντας το ξεπέρασμα της χθόνιας φύσης του ανθρώπου. Αυτό το νόημα, της ανόδου της Ψυχής από το ανθρώπινο στο Θείο έχουν και οι δεκάδες αναπαραστάσεις με το μισό σώμα ανθρώπινο και το μισό ζωικό. Όμως όπως αναλύει ο κ. Μαρίνης, πρέπει να θεωρούμε τα πράγματα πάντα σε μία κλίμακα ανώτερη από αυτή που βλέπουμε. Δηλαδή όπου βλέπουμε ζώο πρέπει να θεωρούμε άνθρωπο και όπου ανθρώπινη φύση την θεϊκή. Πίσω στο αέτωμα έχουμε τον τρίσωμο δαίμονα (άλλη μία διαβάθμιση της Ψυχής προς την θέωση) να κρατά τα τρία στοιχεία της Φύσης: αέρα, φωτιά και νερό.
Στην διάρκεια των Περσικών Πολέμων (480 π.Χ.) η Ακρόπολη πυρπολήθηκε από τους Πέρσες εισβολείς. Αλλά οι Αθηναίοι κατάφεραν μέσα στην δίνη του πολέμου να κτίσουν τον ναό της Θεάς Αθηνάς με το λατρευτικό της άγαλμα. Στις διάφορες μετόπες απεικονιζόταν η συνέλευση των Θεών και στις άλλες η μάχη με τους Γίγαντες, πού ήθελαν να ανατρέψουν την Θεία Τάξη, ο πόλεμος με τις Αμαζόνες, τους Πέρσες και άλλους Έλληνες. Αυτό δεν είναι διαφήμιση της εξωτερικής πολιτικής όπως θέλησε ειρωνευτεί ο Πρόεδρος του Μουσείου Δημήτριος Παντερμαλής, αλλά θρησκευτική επιταγή για ένα ηρωικό ιδεώδες που οδηγεί στην θέωση της Ψυχής.
Το Ερεχθείο συμπεριελάμβανε τόσο την λατρεία της Αθηνάς, αλλά και του Ποσειδώνα και υπολείμματα αρχαιότερων λατρειών. Όσο για τις περίφημες Καρυάτιδες, που τα αγάλματα τους στήριζαν το νότιο προστέγασμα του Ερεχθείου, αυτές υπήρξαν οι χοηφόροι που απέδιδαν τιμές στον Κέκροπα και αποτελούσαν το υπέργειο μνημείο του τάφου του μυθικού βασιλιά των Αθηνών. Δηλαδή έχουμε ακόμα μία περίπτωση ηρωολατρείας.
Τέλος στις 92 μετώπες του Παρθενώνα που κτίστηκε επί εποχής Περικλή έχουμε τον πόλεμο Θεών και Γιγάντων, την Αμαζονομαχία, τον πόλεμο των Λαπίθων και των Κενταύρων και τους Περσικούς Πολέμους. Ενώ η ζωοφόρος που έφτιαξε ο Φειδίας αναπαριστά τα Παναθήναια, την μεγαλύτερη δημοτελή γιορτή των Αθηνών. Δηλαδή για μια ακόμη φορά έχουμε την συνύπαρξη ηρωικού ιδεώδους και θρησκευτικής πίστης.
Αυτή η ταύτιση ηρωικού ιδεώδους, θρησκείας και εθνοφυλετισμού που κυριαρχούσε στην αρχαία Ελλάδα είναι που γελοιοποιεί κάθε προσπάθεια αναβίωσης της αρχαίας Θρησκείας από πρώην αναρχικούς και αριστερούς που δηλώνουν «αντιμιλιταριστές» και «αντιρατσιστές», συμμετέχοντας σε φεστιβάλ μεταναστών στην χώρα μας. Και ας μην σκίζονται για την λογοκρισία στο φιλμάκι του Γαβρά, γιατί αν ζούσαν τότε, θα αποκαλούσαν την αρχαιοελληνική Θρησκεία, Θεοκρατία. Και αυτό γιατί, όπως και η Ορθοδοξία, επηρέαζε κάθε τομέα της ζωής του ανθρώπου και είχε συγκεκριμένο δόγμα. Αυτή είναι η τελική σκέψη μας μετά την επίσκεψη στο νέο μουσείο Ακροπόλεως.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 30ης Αυγούστου 2009 της εφημερίδας Ελεύθερος Κόσμος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου